Kim jestem?

Kim nie jestem?

Kim pragnę być i w jaki sposób chcę przedstawiać się innym?

Jak nie chcę być spostrzegany?

W jakich rolach chciałbym/chciałabym funkcjonować?

Pytanie KIM JESTEM? To kluczowe zagadnienie etapu dojrzewania. Często również w okresie dorosłości nie znamy pełnej odpowiedzi. W czasie konsultacji psychologicznych nierzadko docieramy do tego pytania. I stajemy pod ścianą. 

Karol Meissner, lekarz, pisarz, zakonnik, w wieku 80 lat w wywiadzie stwierdził, że nadal, gdy zagląda w głąb siebie widzi ciemność. Jednocześnie zachęcał, aby zaglądać do swojego wnętrza, bo perspektywa życia w społeczności, w której poszczególni członkowie nie wiedzą kim są, jest straszna. Trzeba przebrnąć przez tą ciemność niewiedzy. Poszukać światełka.

Zadając sobie to pytanie doświadczamy trudności. Zastanów się kim jesteś i skąd to wiesz? Możesz spojrzeć na to, co robisz, jakich wyborów dokonujesz. Możesz spojrzeć wewnątrz siebie. Może ktoś Ci powiedział kim jesteś?

Czym jest tożsamość?

Gdy zadaję to pytanie w trakcie warsztatów, najczęściej padają następujące odpowiedzi: ja, ego, osobowość, niezależność, autonomia, wierność sobie, moja historia, ale też przynależność do grupy.

Erik Erikson zdefiniował tożsamość jako „spostrzeganie identyczności i ciągłości własnej osoby mimo upływu czasu oraz poczucie, że inni ludzie uznają tę jedność osobową i ciągłość jednostki” – czyli mijają lata, a ja to wciąż ja, ta sama osoba, pomimo zmian zarówno w wyglądzie, jak i w moim wnętrzu. Jednak oś mojej osoby, rdzeń, ego pozostaje to samo. Paul Ricoeur wyodrębnił w poczuciu tożsamości dwie kwestie: odrębność własnej osoby od innych („jestem wyjątkowy”, „jestem inny, różny”) i ciągłość osoby (trwanie cech charakterystycznych mimo upływu czasu i zmiennych okoliczności życia). Poczucie ciągłości tożsamości jest wtedy, gdy spoglądając na zdjęcie pięcioletniej mnie, wiem, że to ta sama osoba, choć wyglądam i zachowuję się zupełnie inaczej. Jednocześnie prawdziwe jest zdanie Paula Ricoeur, że „tożsamość nie jest ustalona definitywnie, dopóki trwa ludzkie życie”. Jest czymś co sam/sama mogę konstruować.

Ja czy My?

Możemy rozróżnić odpowiedzi na pytanie „kim jestem?” na te, które odnoszą się do naszej indywidualności, oryginalności (JA) i na takie, które wskazują, że jestem częścią grupy (MY).

a) tożsamość osobista JA: moje indywidualne cechy osobowości, umiejętności, zainteresowania, wybory, osobiste upodobania, cechy fizyczne. Jest to samowiedza, samookreślenie.

b) tożsamość społeczna MY: do jakich grup przynależę, z kim/z jakimi wartościami się utożsamiam.

W trzech kolejnych częściach artykułu „Ja, czyli kto?” znajdą Państwo opis tożsamości społecznej (cz. II), osobistej (cz. III) oraz pytania pomocne w poszukiwaniu tożsamości (cz. IV).