Jest wiele osób, które mówią iż bardzo często w swoim życiu codziennym koncentrują się głównie na przyszłości. To znaczy ich proces myślowy jakby przenosi się w wymiar przyszłości czyli do tak zwanej progresji w czasie na poziomie umysłu. Przejawia się to najczęściej za pomocą myślenia o tym co może się wydarzyć, jak rozwiążą się sytuacje problemowe, czy objawy chorobowe ustąpią lub pogłębią się etc. Uwaga i świadomość osób jest wtedy bliżej tego co ma się wydarzyć w przyszłości. W związku z tym, że osoba nie jest w stanie przewidzieć jak ułożą się dane losy ludzkie czy życiowe „zapętla” się w procesie poznawczego myślenia za pomocą którego i tak nie pojawią się odpowiedzi na pytania co się wydarzy i kiedy. Po prostu indywidualny umysł tej jednostki nie ma takiej zdolności.

A zatem niepokój, czy lęk pogłębia się przy takiej niewiadomej, a częste myślenie w ten sposób czyli za pomocą takiego schematu myślowego o przyszłości powoduje zazwyczaj nasilenie stanów lękowych, symptomów, itp.

Od kilku lat w Polsce zagościła jedna z zagranicznych metod pracy wspierających proces terapeutyczny czy rozwoju wewnętrznego, osobistego zwana Mindfulness. Z języka angielskiego słowo to tłumaczymy jako UWAŻNOŚĆ. Od czasu nowej mody technik mindfulness powstało wiele warsztatów i technik do radzenia sobie w różnych problemach natury psychologicznej.

Czy tą metodę pracy można wykorzystać również w terapii? Jak najbardziej.

Metodę tą rozumiem i spożytkowuję indywidualnie w pracy z klientami łącząc ją ze swoim terapeutycznym nurtem. Zacznijmy od krótkiego ćwiczenia: spróbuj przez chwilę być uważny/a na to co teraz się pojawia w Twoim otoczeniu. Gdzie aktualnie się znajdujesz? Co to za miejsce? Jak często w nim przebywasz? Jak się tutaj czujesz? Czy jesteś sam/a czy towarzyszą Ci inne osoby? Jak się teraz czujesz? Co dokładnie robisz – zaobserwuj, szczegół po szczególe, po kolei, bardzo dokładnie obserwuj swoje czynności, uczucia, myśli. Bądź aktywnym obserwatorem w „tu i teraz” i koncentruj się tylko na danej chwili. Gdy myśli „odpływają” do przeszłości lub przyszłości powracaj uważnością do „tu i teraz” czyli do czasu teraźniejszego.

W codzienności gdy jest wiele spraw, obowiązków, zadań często zapominamy o tym jak ważne jest zatrzymanie się, regeneracja umysłu, katalepsja czyli pobycie w bezruchu. Gdy ciało i umysł w codziennej rutynie podążają za automatycznym i wyuczonym schematem funkcjonowania trudno być uważnym i świadomym swoich stanów, uczuć, emocji. W następstwie powoduje to z czasem wiele problemów natury psychologicznej takich jak objawy lęku, psychosomatyczne, depresja. Jeżeli chcesz zapobiegać powstawaniu wyżej wymienionym diagnozom lub jak już wystąpią radzić sobie samodzielnie, należy zacząć od treningu uważności.

Samo słowo mindfulness również możemy tłumaczyć jako przepełniony, zapełniony umysł. Najczęściej pojawia się w umyśle natłok myśli, zmartwień, niepokojów, nierozwiązane sprawy, objawy chorobowe i szereg innych. Kiedy następuje koncentracja tylko na tych myślach występuje zazwyczaj tak zwane zamknięte koło procesu myślowego z którego często trudno się wydostać, ponieważ myśli i obawy nie mają końca.

Uważność jest wielką pomocą w takich stanach. Jak ją zastosować?

Zaczynając od początku dnia staraj się być uważną/ym na to jakie wykonujesz czynności i w jaki sposób, obserwuj siebie, powracaj uwagą do tego co właśnie robisz. W wielu artykułach i książkach na temat uważności powtarza się najprostszy przykład, iż zaczynamy praktykę od samego rana - czy gdy myjesz zęby, to myślisz o tym co masz za chwilę do zrobienie, czy jesteś obecny/a przy myciu zębów? To taki trywialny przykład, ale bardzo prosto oddaje sens tego w jaki sposób można być uważnym. Bo przecież jeżeli myślisz o myciu zębów, to żadna inna myśl wtedy nie pojawi się w Twoim umyśle. Dlatego techniki uważności są tak skuteczne.

Kolejno gdy jesz śniadanie, albo je przygotowujesz, czy robisz to z uważnością na każdy szczegół, smak, odruch. Gdy szykujesz się do wyjścia to jesteś obecny/a w przygotowaniu się, czy myśli są już w przyszłości w miejscu które masz odwiedzić za godzinę? Cała sztuka i efektywność pracy z tą metodą polega na tym, by w ciągu całego dnia powracać do obserwacji siebie czyli uważności, świadomości. Nawet jeżeli jesteś w pracy i wykonujesz swoje zadania, to przecież w myślach możesz robić to uważnie czyli z koncentracją na siebie, na swoje zachowanie, ton głosu, odczucia. To wszystko pozwala i pomaga wyrwać się z myśli o zabarwieniu negatywnego niepokoju czy niepewności.

Ponieważ jedyne co jest pewne to chwila obecna, teraźniejsza, na nią masz wpływ i dobrze jest częściej być tego świadomym i uważnym na wszystko co wykonujesz w danej chwili, to bardzo pomaga w uwolnieniu się od poczucia tego co nieznane i niepewne. Pewne jest to co tu i teraz, na to masz wpływ i rób to co robisz, ale z całą świadomością tylko na tym. Gdy myśli odbiegają do przeszłości lub przyszłości powracasz jak w każdej nauce nowego doświadczenia do kontynuacji uważności w danym momencie. Sprawdź jak ta technika może pomóc Tobie. Trening czyni mistrza, efekty nie pojawią się natychmiast, ale każda regularność przynosi pożądane zmiany. Bądź zatem najczęściej jak to możliwe w teraźniejszej chwili z pełną świadomością i zaangażowaniem i sprawdzaj jak zmienia się stan Twojego umysłu i ciała. Powodzenia.

autor: Agnieszka Janczewska

psycholog, psychoterapeuta, pedagog, nauczyciel jogi i medytacji