Depresja jest współcześnie jedną z najczęściej rozpoznawanych dolegliwości psychicznych. Szacuje się, że cierpi na nią 350 milionów ludzi na świecie, z czego około 1,5 miliona osób w Polsce. Najczęściej chorują na nią osoby między 20, a 40 rokiem życia. Jest jedną z głównych przyczyn samobójstw. Wiąże się ogromnym cierpieniem chorych, ich rodzin, a także z dużym obciążeniem dla budżetów państw, ponieważ metody leczenia są kosztowne zaś niezdolność do normalnego funkcjonowania pacjentów także oznacza ogromne straty. W Interesie wszystkich jest więc rozwój metod diagnostycznych i skutecznych strategii leczenia depresji.

Jak rozpoznać czy to jest depresja?

Diagnozowanie depresji

Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych) epizod depresji diagnozuje się, gdy człowiek cierpi z powodu obniżonego nastroju, utraty zainteresowań i zdolności do odczuwania radości, zmniejszenia energii prowadzącego do szybszego męczenia się i spadku aktywności. Szczególnie częste objawy epizodu depresji to: 

• Osłabienie koncentracji i problemy z podejmowaniem decyzji;
• Niska samoocena i mała wiara w siebie;
• Poczucie winy i poczucie niskiej wartości;
• Pesymistyczne widzenie przyszłości;
• Zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność w ciągu dnia);
• Zaburzenia apetytu (jedzenie nie smakuje i nie chce się jeść lub przejada się, co prowadzi do wzrostu wagi);
• Zwiększona płaczliwość lub rozdrażnienie; 
• Myśli samobójcze i próby odebrania sobie życia.

Rozróżnia się łagodny, umiarkowany i ciężki epizod depresji – wynika to z liczby, rodzaju i stopnia nasilenia poszczególnych objawów. Do rozpoznania epizodu depresji koniecznym jest, aby objawy utrzymywały się dłużej niż 2 tygodnie, ale w rzadkich wypadkach diagnozę można postawić gdy tak nie jest, ponieważ czasami objawy nasilają się gwałtownie. 

Objawy depresji według kryteriów diagnostycznych DSM-5

Według DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) czyli klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, o epizodzie Większego zaburzenia depresyjnego można mówić, gdy przez przynajmniej 2 tygodnie utrzymuje się choć 5 objawów. Co najmniej jednym z nich musi być obniżony nastrój lub utrata zainteresowań i zdolności odczuwania przyjemności (np. radości, satysfakcji). Lista objawów to:

• Obniżony nastrój przez większość dnia (przygnębienie, smutek, poczucie braku nadziei, pustki);
• Wyraźne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności z tego, co przed epizodem dawało frajdę, satysfakcję, radość;
• Zmniejszenie lub zwiększenie apetytu prowadzącę do zmiany masy ciała o co najmniej 5%;
• Bezsenność lub nadmierna senność niemal każdego dnia;
• Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe prawie codziennie;
• Poczucie niskiej wartości lub nieadekwatne, nadmierne poczucie winy;
• Zmęczenie lub poczucie utraty energii prawie każdego dnia;
• Problemy z koncentracją i podejmowaniem decyzji;
• Nawracające myśli o śmierci, myśli samobójcze lub wręcz plany bądź próby samobójcze. 

Przy czym natężenie objawów wywołuje intensywne cierpienie lub wydatnie ogranicza, pogarsza codzienne funkcjonowanie, a poza tym objawy nie są wywołane stanem ogólnomedycznym bądź substancjami ani innymi chorobami psychicznymi. 

Samodzielna wstępna diagnoza depresji

Nic nie zastąpi kontaktu z doświadczonym specjalistą, profesjonalnym diagnostą, ale wstępnie każdy sam może przyjrzeć się swojemu stanowi. Służą do tego narzędzia do autodiagnozy, takie jak testy i kwestionariusze depresji.

Testy i kwestionariusze depresji

• Test depresji Becka;
• Kwestionariusz objawów depresji;
• Test depresji Davida Burnsa.

Leczenie depresji

Metodami o potwierdzonej skuteczności są leczenie farmakologiczne (prowadzone pod opieką lekarza psychiatry) oraz psychoterapia. Szczególnie dobrze zbadana jest skuteczność, jaką oferuje terapia poznawczo-behawioralna. Czasami wybiera się jedną z tych metod, a innym razem łączy się je w przemyślany sposób – każdorazowo należy to ustalić indywidualnie. 

Psycholog online i terapia depresji przez Skype

Gabinet Ocal Siebie to internetowa klinika psychologiczna, która oferuje terapię depresji online. Klient uczestniczy w standardowych, 50-minutowych spotkaniach psychoterapeutycznych prowadzonych jednak przez komunikator do rozmów wideo - program Skype, który można pobrać za darmo. Więcej informacji można uzyskać tutaj.

Jak radzić sobie z depresją

Czym różni się smutek od depresji

Smutek to emocja, która trwa relatywnie krótko – ma swój początek i koniec następujący zwykle w ciągu paru godzin. Może nawracać, gdy w życiu danej osoby mają miejsce przykre wydarzenia, ale nie trwa nieprzerwanie. Tymczasem depresyjne zaburzenie nastroju może ciągnąć się bez końca – trwać przez całe tygodnie, miesiące, a nawet lata. 

Normalny smutek ma natężenie adekwatne do sytuacji, natomiast człowiek pogrążony w depresji może zareagować nadmiernym żalem lub wręcz rozpaczą w okolicznościach, które tego nie uzasadniają. 

W zaburzeniu depresyjnym przygnębieniu towarzyszy szereg dodatkowych dokuczliwych dolegliwości – nie jest to po prostu przykry nastrój. Bolesnym problemem bywają m.in. bezsenność lub nadmierna senność w ciągu dnia, spowolnienie lub – zwłaszcza u mężczyzn – nadmierna pobudliwość, a poza tym wzmożona płaczliwość lub rozdrażnienie i łatwe wpadanie w gniew, trudność w zakresie doświadczania przyjemności, spadek apetytu lub tendencja do przejadania się w celu doraźnej poprawy humoru, spadek libido.

Pogorszenie nastroju w depresji może mieć bardzo poważny charakter – nie jest to zwyczajna chandra. Osoby cierpiące na depresję mówią o głębokim poczuciu pustki wewnętrznej, rozpaczy, smutku i niechęci do kontynuowania życia. 

Niechorobowy smutek zwykle udaje się w pewien sposób przerwać, na przykład kierując uwagę na coś mniej przygnębiającego. W przypadku depresji wszelkie standardowe sposoby poprawy samopoczucia i pocieszania mogą okazać się niepomocne, a nawet szkodliwe – mogą pogłębiać przykre odczucia, poczucie winy, rozpacz czy przygnębienie. W rezultacie pocieszanie osoby w depresji może okazać się niemożliwe.

Zwyczajny smutek z reguły raczej nie zaburza w stopniu znacznym codziennego funkcjonowania danej osoby. Depresyjne zaburzenie nastroju potrafi dalece ograniczyć możliwość pracy czy pełnienia innych ważnych ról w życiu codziennym. Dolegliwość jest tak silna, że człowiek może nie mieć siły zwlec się z łóżka, dbać o higienę, chodzić do pracy, sprzątać.

Depresyjne zaburzenie nastroju ma to do siebie, że w przypadku dużego nasilenia może spowodować, iż człowiek przestaje realistycznie oceniać własną przeszłość, siebie i swoją przyszłość. Nie jest to po prostu kwestia pesymizmu – to głębokie przeświadczenie o bezsensowności życia, poczucie bezwartościowości i poczucie winy, bolesne czarnowidztwo. Osoba cierpiąca na depresję może być głęboko przekonana, że jej samokrytyczne myśli są całkowicie prawdziwe i zasadne, a negatywna wizja siebie i świata jest w stu procentach słuszna. Tymczasem osoba zmagająca się z niechorobowym smutkiem zachowuje zdolność do krytycznej, realistycznej oceny zasadności swoich zapatrywań.