Początkowo do terapii poznawczo-behawioralnej specjaliści podchodzili sceptycznie. Były to jeszcze czasy, gdy dominowała psychoanaliza. Można jednak powiedzieć, że sceptycyzm wyszedł terapii poznawczo-behawioralnej na dobre. Poddawano ją licznym badaniom pod kątem skuteczności. I jest tak do teraz. Właściwie to jeden z ważnych aspektów tej formy psychoterapii – używa się sprawdzonych technik o potwierdzonej naukowo wydajności. Jakie jeszcze są cechy tej formy psychoterapii?
 
[1] Przejrzystość i prostota założeń teoretycznych
Psychoterapia poznawczo-behawioralna stanowczo NIE jest uskutecznianiem czarnej magii lub mąceniem wody, by się zdawała głębsza. Podstawowym założeniem jest pogląd, że zmieniając sposób myślenia człowieka można skutecznie wpłynąć na jego nastrój i postępowanie. Psychoterapia ma również przejrzystą strukturę – około 50-minutowe sesje odbywają się zwykle raz w tygodniu, w większości przypadków nie dłużej niż przez 12 tygodni. W trakcie sesji stosowane są techniki o potwierdzonej naukowo skuteczności.
 
[2] Odwoływanie się do zdrowego rozsądku i przystępność
Psychoterapia poznawczo-behawioralna odbywa się w taki sposób, by pacjent mógł z niej wynieść jak najwięcej. Terapeuta nie używa specjalistycznego żargonu, lecz stara się mówić językiem klienta, w przystępny sposób skłaniać go do wprowadzania określonych zmian w postępowaniu i do pracy nad swoim sposobem myślenia. Z psychoterapii poznawczo-behawioralnej może korzystać niemal każdy.
 
[3] Optymizm
Terapia zakłada, że choć człowiek nie ma pełnej kontroli nad tym, co się dzieje, to jednak nie pozbawia go to możliwość świadomego oddziaływania na swoje życie. Psychoterapia poznawczo-behawioralna kładzie nacisk na wiarę w sens i możliwość zmiany na lepsze. Zakres zmian często nie jest nieograniczony, ale nawet w takich wypadkach możliwa poprawa może być wydatna i napawać optymizmem.
 
[4] Orientacja na cel
Już na pierwszych sesjach określa się, jaki konkretnie ma być cel psychoterapii oraz w jaki sposób mierzone będą postępy. Terapeuta uczciwie od początku określa przybliżony czas współpracy i informuje, co w tym czasie będzie do zrobienia. Pacjent wie, że w ogromnej mierze wynik terapii zależy od jego zaangażowania i wysiłku włożonego w pracę nad sobą oraz realizację zaleceń.
 
[5] Krótkoterminowość
Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest dobrze zabezpieczona przed zjawiskiem „dryfu terapeutycznego” (ciągnięcia się psychoterapii bez końca w bliżej nieokreślonym kierunku). Cele i przybliżony czas współpracy ustala się na wstępie. Terapia poszczególnych zaburzeń z reguły nie przekracza 12-20 sesji.
 
[6] Nastawienie na teraźniejszość
Choć doświadczenia z przeszłości pacjenta nie są bagatelizowane, nacisk kładziony jest na to, co tu i teraz. Punktem wyjścia dla diagnozy jest zawsze teraźniejszość. Celem jest zmiana, która urzeczywistniła by się w optymalnym czasie i była trwała. Nie analizuje się w nieskończoność przeszłości ani nie duma bez końca nad możliwymi powodami zaistnienia problemu (których zwykle może być bardzo wiele). Ważne, by wziąć trudność na warsztat i skutecznie uporać się z nią oraz zapobiec nawrotom.
 
[7] Aktywność
W terapii poznawczo-behawioralnej ma miejsce interakcja pacjenta i psychoterapeuty. Nie jest tak, że pacjent tylko słucha wykładu terapeuty, ani nie jest też tak, że to terapeuta siedzi w kącie i jedynie biernie wysłuchuje pacjenta. Obie strony są aktywne, uczestniczą w dyskusji. Jak trafnie stwierdza Jacek Kubitsky: „Terapeuta traktuje pacjenta jako kompetentnego współpracownika, który stara się rozwiązać problem”. Ponadto aktywność dotyczy też czasu między sesjami – pacjent wykonuje prace osobiste i wdraża w życie umiejętności oraz wiedzę wyniesioną ze spotkań z psychoterapeutą. Terapia to nie tylko „posiedzenia” raz w tygodniu, ale cały czas od pierwszej do ostatniej sesji.
 
[8] Indywidualizacja terapii
Podręcznikowe opisy różnorakich zaburzeń oraz kryteria diagnostyczne to jedno, ale realne problemy konkretnych jednostek to co innego. Każdy jest indywidualnością – choroby psychiczne mają bardzo różny obraz i przebieg. Każdorazowo psychoterapeuta dostosowuje repertuar swoich działań i przebieg psychoterapii do potrzeb i możliwości konkretnej osoby.
 
[9] Wgląd
Nie jest tak, że pacjent pozostaje zupełnie niewtajemniczony, nie wie co, po co i dlaczego, ale na bieżąco jest informowany o diagnozie, o znaczeniu i powodach stosowania określonych procedur, technik, ćwiczeń itd.
 
[10] Weryfikacja metod leczenia
W toku psychoterapii stosowane są procedury o sprawdzonej skuteczności. W trakcie pacjent także ocenia swoje postępy i bieżący stan – na przykład stosując kwestionariusze lub wypełniając testy psychologiczne.
 
[11] Psychoterapia z przyszłością
Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest wciąż doskonalona, rozwija się. Niedawne badania dowiodły, że terapia poznawcza w wielu wypadkach wpływa na zmiany mózgu człowieka analogicznie jak środki farmakologiczne (Ledley et al., 2010). Formuła psychoterapii poznawczo-behawioralnej umożliwia pomoc psychologiczną także przez Internet, z wykorzystaniem narzędzi online oraz darmowego programu do wideorozmów Skype. Usługi takie świadczy także nasz gabinet - psychoterapia przez Internet z pisemnymi raportami po każdej sesji oraz dostępem do platformy online z pracami osobistymi i codziennym kontaktem z terapeutą.