Przed napisaniem tego artykułu przez kilka tygodni obserwowałem kilka psychologicznych grup wsparcia funkcjonujących na łamach serwisu Facebook.

Dlaczego to robiłem? Otóż od czasu do czasu słyszę od swoich klientów, że kierują się jakimiś poradami uzyskanymi właśnie w tego typu grupach. Problem w tym, że porady te nierzadko są nie tylko niepomocne, ale wręcz szkodliwe, sprzeczne z wiedzą psychologiczną lub pozbawione solidnych podstaw.

Poniżej przedstawiam swoje wnioski na temat aktywności tych „grup wsparcia” na Facebook.

Psychologiczna grupa wsparcia… bez psychologa

Grupy te często określają się jako psychologiczne albo przywołują w tytule nazwy różnych chorób psychicznych. Niestety z reguły nie są monitorowane przez psychologów, psychoterapeutów bądź psychiatrów. To samorodne, nijak nie uregulowane inicjatywy zapoczątkowywane przez przypadkowe osoby bez odpowiedniego wykształcenia. Osoby te z jakichś powodów kreują się na autorytety w danej dziedzinie. Zabrzmi to brutalnie, ale niektóre grupy są wręcz prowadzone przez ludzi, którzy w mojej ocenie zachowują się momentami jak samozwańczy guru.

Brak prawdziwej anonimowości

Wprawdzie grupy te promują się jako oferujące anonimowość, ale w rzeczywistości to tak nie działa. Właściwie każdy może stać się członkiem takiej grupy i przeczytać zawarte w niej wypowiedzi. Idea zamkniętej grupy na Facebooku traci zatem w tym wydaniu jakikolwiek sens, bo grupa staje się praktycznie publiczna skoro każdy może być jej użytkownikiem, a liczba uczestników to czasami tysiące. 

Trudno też mówić o anonimowości takich grup z tego powodu, że zdarza się, iż ludzie robią zrzuty ekranu i z jakichś powodów publikują je poza grupą albo „życzliwie” przekazują pewne informacje znajomym bądź krewnym danej osoby.

Na łamach grupy niektórzy nieroztropnie omawiają często bardzo delikatne i intymne sprawy swoich rodzin oraz krewnych bądź przyjaciół, które to osoby można zobaczyć w sekcji „Znajomi” w ich profilach. Częstokroć nie są to błahe kwestie: dolegliwości psychiczne, problemy małżeńskie, ciężkie uzależnienia, problemy seksualne, molestowanie i przemoc. Wszystkie te intymne szczegóły z życia tych osób trafiają na publiczną ścianę aktywności danej grupy i są roztrząsane w sposób częstokroć tendencyjny (na podstawie wersji jednej strony), bardzo niedelikatny, a także radykalny i drastyczny przez setki, a nawet tysiące przypadkowych ludzi. Niektórzy są tam mieszani z błotem bez możliwości obrony.

Czasami administratorzy informują, że swoje zapytanie można podesłać do nich, a oni w imieniu użytkownika opublikują je, zaznaczając, iż to od osoby, która postanowiła pozostać anonimowa. Rzecz w tym, że administratora takiej grupy nie obowiązuje tajemnica zawodowa, więc nie grożą mu konsekwencje służbowe ani odpowiedzialność karna za jej niedochowanie. Nie wiadomo więc, co zrobi z uzyskanymi w ten sposób informacjami oraz czy rzeczywiście tylko on ma do nich wgląd.

Niepomocne, a nawet szkodliwe porady

Ludzie oczywiście mają prawo dzielić się swoimi opiniami, doświadczeniami własnymi oraz szeroko pojętą mądrością życiową. Problem polega na tym, że jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, to niewłaściwe porady mogą okazać się nie tylko niepomocne, ale nawet szkodliwe. Nieodpowiednie wskazówki mogą utrwalać lub pogłębiać problem, utrudniać leczenie lub odwlekać jego rozpoczęcie.

Administratorzy najczęściej ukrywają się za pseudonimem, podobnie jak spora część aktywnych użytkowników. Nie wiadomo kim dokładnie są te osoby, ale same otwarcie przyznają, iż cierpią na co najmniej jedną chorobę psychiczną, a zwykle więcej niż jeden problem psychologiczny. Często bardzo ciężki i trwały, leczony psychoterapeutycznie i psychiatrycznie. W praktyce oznacza to, że te samozwańcze grupy wsparcia funkcjonują niczym amatorska poradnia prowadzona przez ludzi, którzy sami nie radzą sobie z poważnymi chorobami psychicznymi. Wprawdzie niekiedy zdarza się, że dawane wskazówki są trafne, ale zwykle nikną one na tle przytłaczającej ilości niepomocnych lub szkodliwych porad. 

Budzące zastrzeżenia motywy administracji

Skoro ktoś ukrywa się za pseudonimem, to czy aby na pewno ma dobre intencje?

Jeśli ktoś sam zmaga się z poważnymi chorobami psychicznymi, to dlaczego kreuje się na autorytet i poucza innych, jak sobie z tym radzić?

Czy to odpowiedzialne, by nie mając odpowiedniego wykształcenia zajmować się poradnictwem dla osób przeżywających kryzysy emocjonalne i mających problemy psychologiczne?

Czy przypadkiem niektórzy nie kompensują sobie w ten sposób czegoś przy okazji narażając innych i czy to jest fair?

Czy aby na pewno adekwatne mniemanie o sobie ma osoba, która bez odpowiedniej edukacji, na podstawie szczątkowych danych jest w stanie orzec, że jakiś psychiatra jest głupcem?

Czy pozwalanie na to jako moderator, lub samemu chwalenie kogoś, kto wpędza się w chorobę, jest w porządku?

Na powyższe pytania każdy odpowie sobie samodzielnie.

Częste pogarszanie sprawy

Abstrahując od jakości porad, problemem bywa także forma aktywności niektórych użytkowników. Ludzie wzajemnie się nakręcają, pogarszają swój stan, wzmacniają szkodliwe postępowanie. Z szacunku dla użytkowników tych grup oraz obowiązujących w nich zasad nie będę tu przytaczał konkretnych przykładów. Powiem tylko, że zdarza się wzmacnianie zachowań pogłębiających stany chorobowe oraz wprowadzanie w błąd, jak na przykład mówienie, że coś nie jest możliwą do leczenia chorobą psychiczną, choć przeczy to ugruntowanej wiedzy medycznej i psychologicznej.

Niebezpieczny urok

Grupy te są darmowe i przynajmniej w części z nich można relatywnie szybko uzyskać jakąś odpowiedź. Niektóre osoby zmagające się z chorobami psychicznymi mogą poczuć się tam swojsko i mniej osamotnione, bo mają styczność z ludźmi przeżywającymi podobne trudności. Czasami po zadaniu pytania pojawiają się interesujące dyskusje o atutach różnych rozwiązań w przypadku problemów w relacjach lub w innych sferach funkcjonowania. Można także samemu lepiej się poczuć, gdy zabłyśnie się jakąś uwagą lub mądrą poradą. Da się uzyskać doraźną poprawę samopoczucia po uzyskaniu polubień opublikowanego komentarza. Kłopot w tym, że wszystkie te potencjalne korzyści są przesłonięte ryzykiem uzyskania błędnych informacji i szkodliwych porad od ludzi, którzy nie biorą odpowiedzialności za to, co piszą. 

Podsumowanie:
zachowaj wielką ostrożność lub unikaj

W mojej ocenie korzystając z takich grup należy zachować szczególną ostrożność. Czerpanie z nich emocjonalnego wsparcia czy zwalczanie przy ich pomocy poczucia osamotnienia może się udać. Nawet uzyskanie trafnej i bezpłatnej zarazem porady niekiedy się zdarzy, ale niestety ryzyko niepomocnych lub nawet szkodliwych wskazówek jest olbrzymie. W mojej ocenie bezpieczniej jest zatem takich grup całkiem unikać, ale wybór pozostawiam Czytelnikowi.