W ostatnich latach zachorowalność na depresję wśród dzieci i młodzieży  wzrasta. Obniża się również wiek pojawienia się pierwszego epizodu depresyjnego. Szacuje się, że ok. 20 % osiemnastolatków ma za sobą jeden epizod depresyjny. Niestety często ta choroba jest bagatelizowana, a na jej temat usłyszymy takie określenia, jak: „wystarczy wziąć się w garść“, „depresję to mają gwiazdy, a to zwykłe lenistwo“. Takie podejście w środowisku pacjenta niestety nie sprzyja poszukiwaniu pomocy, czy podejmowaniu odpowiedniego leczenia. Często pierwszym krokiem do podjęcia leczenia jest zaakceptowanie przez członków rodziny, że taka choroba istnieje i nieleczona jest poważnym zagrożeniem. 

Obecnie dominuje pogląd, że obraz kliniczny depresji dzieci i młodzieży nie różni się od depresji dorosłych i spełnia kryteria diagnostyczne zawarte w obowiązujących systemach klasyfikacyjnych ICD -10 oraz DSM V. 

Przejawy depresji zależą od wieku dziecka. U młodszych dzieci częściej obserwowany jest nastrój drażliwy a nie depresyjny, zgłaszanie skarg somatycznych, wycofywanie się z kontaktów z rówieśnikami, rzadziej niż u dorosłych pojawia się brak apetytu czy zaburzenia snu. U młodzieży bardziej widoczne jest depresyjne myślenie: negatywna ocena siebie, świata, oraz przyszłości. Częściej również pojawiają się plany samobójcze oraz samookaleczanie. 

Powodów dla których trzeba leczyć depresję jest co najmniej kilka. Po pierwsze objawy depresji powodują pogorszenie funkcjonowania nastolatków w  większości ważnych sfer życia – szkolnej, rodzinnej czy budowaniu właściwych relacji interpersonalnych. Nieleczona depresja często staje się przyczyną dodatkowych problemów. Wśród depresyjnej młodzieży dużo cżęściej pojawia się problem uzależnień (alkohol, substancje odurzające, gry komputerowe). Należy pamiętać również o tym, że depresja jest chorobą nawracającą, gdy nie jest leczona rośnie ryzyko pojawienia się kolejnych epizodów.

Leczeniem depresji zajmują się lekarze psychiatrzy oraz psychoterapeuci. Bardzo często łączona jest psychoterapia z farmakoterapią. Badania pokazują, że największą skuteczność w leczeniu zaburzeń depresyjnych w porównaniu do innych podejść terapeutycznych wykazuje psychoterapia poznawczo-behawioralna. Zasady prowadzenia psychoterapii stosowane wobec dzieci i młodzieży są  zbliżone do tych stosowanych wobec dorosłych. 

Terapia poznawczo-behawioralna depresji w wieku młodzieńczym:
1)    jest ustrukturalizowana oraz prowadzona w sposób dyrektywny,
2)    ma charakter psychoedukacyjny,
3)    opiera się na uczeniu nowych umiejętności  oraz eksperymentowaniu,
4)    skupia się na teraźniejszości tzn. bieżącym problemie i sposobach jego rozwiązania;
5)    jest ograniczona w czasie.

Te zasady dobrze odpowiadają potrzebom dzieci i młodzieży. Psychoterapia pozwala zrozumieć młodemu człowiekowi, co się z nim dzieje, a jej uporządkowany oraz dyrektywny charakter daje poczucie bezpieczeństwa. Pozwala uporządkować otaczającą rzeczywistość, wyznaczyć jasne granice. Istotną cechą psychoterapii poznawczo-behawioralnej jest również jej ograniczenie w czasie, co sprzyja wytrwaniu w terapii.

Do podstawowych celów terapii poznawczo-behawioralnej depresji nastolatków należy:

• zrozumienie, przez pacjenta, w jaki sposób interpretuje wydarzenia,
• rozpoznanie i zmiana zniekształceń poznawczych na bardziej przystosowawcze i pozwalające na adekwatne reagowanie,
• rozwijanie skutecznego działania poprzez uczenie sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach społecznych,
• redukowanie stresu psychicznego oraz cierpienia pacjenta.

Ważnym elementem terapii jest edukacja na temat emocji. Wiele młodych osób spotyka się z tym, że w rodzinie lub w szkole nie wolno przeżywać trudnych emocji, często nawet o nich rozmawiać. To, gdy w trakcie terapii okazuje się, że warto pozwolić sobie na doświadczanie każdego rodzaju uczuć, również tych przykrych, stanowi dla wielu uczestniczących w terapii cenne odkrycie.

Bibliografia:
Ambroziak K., Kołakowski A., Siwek K., Depresja nastolatków, Sopot: GWP 2018. 
Kołodziejek M., Depresja u dzieci i młodzieży: podstawy teoretyczne, psychoterapia poznawczo-behawioralna. w: Terapia Poznawczo Behawioralna  DEPRESJA nr 2, 2013, Warszawa: Fundacja Centrum CBT 2013.