Sigmund Freud mówił o istnieniu popędu śmierci, który określał jako Tanatos nawiązując do występującego w mitologii greckiej bóstwa uosabiającego śmierć, Karen Horney, autorka „Neurotycznej osobowości naszych czasów” przyczyn destrukcji dopatrywała się w neurotyczności, psychoterapeuci pracujący w nurcie Terapii Schematu mówią o toksycznych wzorcach zachowania, które dominują funkcjonowanie jednostki i wpędzają ją raz po raz w różnorakie tarapaty i skazują na problematyczne sytuacje. W klasyfikacjach diagnostycznych w klastrze B występują osobowości borderline i antyspołeczna, co sugeruje, że destrukcyjność wynika z niezdrowych struktur psychicznych, na które składa się charakter i temperament. W dodatku do DSM-III mówiono wręcz wprost o zaburzeniach masochistycznych i sadystycznych osobowości. Terapeuci częstokroć zwracają szczególną uwagę na krańcowo trudne doświadczenia z przeszłości, w wyniku których dochodzi na przykład do uruchomienia „syndromu DDA” (Dorosłych Dzieci Alkoholików) lub DDD (Dorosłych Dzieci z Rodzin Dysfunkcyjnych). Istnieją także mocne dowody na to, że wyjątkowo bolesne doświadczenia z dzieciństwa i młodości, jak deprywacja emocjonalna, nadużycia czy molestowanie, mogą przełożyć się na trudności psychiczne w dorosłym życiu, wpędzające człowieka w toksyczne relacje lub skłaniające do problematycznych zachowań, jak na przykład nałogi czy przemoc. Oczywiście listę potencjalnych źródeł destrukcyjnych sposobów funkcjonowania można by jeszcze znacząco wydłużyć.

W każdym razie wspólnym mianownikiem tych wszystkich koncepcji jest występowanie specyficznych predyspozycji człowieka do postępowania w sposób destrukcyjny, przy czym destrukcyjność należy tu rozumieć jako narażanie się na pogrążające, trudne doświadczenia bądź skłonność do kreowania kontekstów obfitujących w takie przeżycia. W praktyce mogą to być na przykład:

- skłonność do uzależnień i trwanie w szponach wyniszczających nałogów,

- skłonność do wchodzenia w niesatysfakcjonujące lub raniące, „toksyczne” relacje, trwanie w takich związkach pomimo świadomości, że są wyniszczające albo burzliwego i częstego zmieniania jednych relacji na równie niezdrowe inne,

- niszczenie tego, na czym danej osobie naprawdę zależy, na rzecz doświadczeń trudnych i niszczących, ale z jakichś względów wyjątkowo kuszących i przyciągających jak magnes,

- powtarzanie błędnych decyzji na przykład poprzez takie dobieranie kolejnych partnerów, że zawsze prowadzi to do nieuchronnego rozstania w burzliwych okolicznościach,

- uporczywe gwarantowanie sobie „powtórki z rozrywki”, życie jak w „Dniu Świstaka” poprzez notoryczne odgrywanie tego samego scenariusza skazującego na niepowodzenie w realizacji celów i planów życiowych, niemożność wydostania się ze swoistego błędnego koła, które wciąż powiela pewien pogrążający schemat,

- angażowanie się w to, co szkodzi, pomimo pełnej świadomości wyniszczenia, jakie temu towarzyszy, albo pogrążanie się i usprawiedliwianie tego poprzez zakłamywanie rzeczywistości, iluzje i zaprzeczenie,

- okłamywanie samego siebie w kwestii tego, czy faktycznie kontroluje się ryzykowną bądź wyniszczającą sytuację czy też jest się tak naprawdę bezsilnym i potrzebuje się pomocy w uwolnieniu się od destrukcyjnego postępowania,

- skazywanie się na bolesną i przygnębiającą samotność poprzez uporczywe izolowanie się od ludzi z powodu silnego przeświadczenia, że jest się innym, nieadekwatnym, niewartym zainteresowania, niegodnym miłości lub wręcz gorszej kategorii, niemożliwym do zaakceptowania i polubienia, podłym albo złym i godnym wyłącznie potępienia, ewentualnie z powodu sztywnego przekonania, że inni są wyłącznie źródłem nadużyć i krzywdy, więc kontakt z nimi jest zagrażający i należy go unikać,

- tendencja do nadmiernej zależności względem innych i niezdolność samodzielnego decydowania o sobie z obawy przed utratą ich aprobaty bądź wsparcia,

- stosowanie względem siebie bezlitosnych standardów, bycie chorobliwym wprost perfekcjonistą, co skazuje na życie w ciągłym napięciu, poczuciu niespełnienia i nieusatysfakcjonowania, a także ogranicza bądź wręcz wyklucza możliwość stworzenia przyjacielskiego albo intymnego związku z powodu hiperkrytycyzmu, dalece wykraczających poza normę wymagań względem tego typu relacji,

- roszczeń i przeświadczenia o szczególnych uprawnieniach, które drastycznie utrudniają realne sukcesy na polu towarzyskim i zawodowym,

- poczucia bezwartościowości i niechęci do samego siebie, co może skłaniać do akceptowania nieasertywnych, toksycznych zachowań innych, skazywać na bycie tzw. osobą współuzależnioną w relacji z partnerem pozostającym w szponach nałogu, albo unikania jakichkolwiek relacji z powodu przekonania, że gdy ukaże się swoją prawdziwą naturę i tak nieuchronnie zostanie się odrzuconym.

Nie ma powszechnej zgody, co do korzeni tego typu skłonności, a raczej uznaje się, że są zdeterminowane wieloczynnikowo. Nie da się wyłonić w stu procentach pewnego związku przyczyna-skutek, ale na szczęście nie jest to absolutnie niezbędne do przepracowania destrukcyjnych predyspozycji i wprowadzenia bardziej konstruktywnego stylu funkcjonowania. Wysondowanie jakie były powody ukształtowania się nieoptymalnych sposobów radzenia sobie i destrukcyjnych predyspozycji może niekiedy stanowić ważny, choć z pewnością niejedyny istotny, cel psychoterapii. Wgląd w naturę problemu bywa po prostu nieco łatwiejszy, a jego rozumienie bardziej użyteczne, kiedy posiada się przynajmniej prawdopodobne hipotezy odnośnie jego źródeł. Przepracowywania problematycznych predyspozycji bywa formą uwolnienia się od oddziałujących z ukrycia emocji wstydu czy smutku, które nie zostały wyrażone wówczas, gdy w przeszłości miały miejsce traumatyczne doświadczenia dla danej osoby.

Psychoterapia destrukcyjnych predyspozycji ma na celu uwolnienie pacjenta od niszczycielskich skłonności, które narażają go na cierpienie i brak możliwości spełnienia swojego potencjału, ma także zmienić jego toksyczne relacje z samym sobą i otoczeniem, by funkcjonował bardziej optymalnie, adekwatnie i konstruktywnie. Można by metaforycznie powiedzieć, że wstępnym i zarazem fundamentalnym celem terapii destrukcyjnych predyspozycji jest „ubranie problemu w słowa”, zdefiniowanie go, uwypuklenie, by móc wziąć go na warsztat i rozpracować to znaczy rozwiązać w sposób zabezpieczający przed ewentualnymi nawrotami. To bardzo ważne, by pozytywna zmiana była czymś stałym, by dana osoba przyjęła nowy styl funkcjonowania i stare, toksyczne wzorce zastąpiła trwale nowymi, bardziej adaptacyjnymi, optymalnymi sposobami radzenia sobie. Używając metafory jazdy samochodem, chodzi o to, by rozpoznać złe nawyki, a następnie opanować bezpieczny oraz ekonomiczny styl prowadzenia pojazdu, żeby osiągać kolejne cele bezproblemowo i nie stwarzając zagrożenia na drodze (nie narażać ani siebie, ani pasażerów, ani innych kierowców). Ważne, by żyć w zgodzie ze sobą, mieć dobrą, wspierająca relację z sobą samym i otoczeniem, skutecznie omijać destrukcyjne konteksty, ewentualnie w porę je opuszczać, a w każdym razie nie pogarszać sprawy, nie kreować ich.